اصطلاح عمومی اختلال خواب به شرایطی گفته میشود که هم بر کیفیت، زمانبندی یا مدت خواب تأثیر میگذارد و هم عملکرد صحیح فرد را در بیداری مختل میکند. این اختلالات میتوانند باعث مشکلات پزشکی دیگری هم بشوند و برخی نیز ممکن است علائمی برای مشکلات زمینهای سلامت روان باشند. پس شناختن انواع اختلالات خواب و درمان آنها از اهمیت بالایی برخوردار است.
در سال 1979، انجمن اختلالات خواب آمریکا اولین سیستم طبقهبندی مربوط به اختلالات خواب را منتشر کرد. دانش و درک ما از سلامت خواب در چهار دهه گذشته تکامل یافته است. بیش از 100 اختلال خواب شناسایی شده و طبقهبندیهای امروزی از روشهای پیچیدهای برای دستهبندی این اختلالات بر اساس علل، علائم، اثرات فیزیولوژیکی و روانی و سایر معیارها استفاده میکنند. با اینحال، بیشتر انواع اختلالات خواب و درمان آنها را میتوان با یک یا چند مورد از چهار علامت زیر مشخص کرد:
- در به خواب رفتن یا ماندن در خواب مشکل دارید
- برای شما سخت است که در طول روز بیدار بمانید
- عدم تعادل در ریتم شبانهروزی شما وجود دارد که در برنامه خواب سالم اختلال ایجاد میکند
- شما مستعد رفتارهای غیرعادی هستید که خوابتان را مختل میکند
هر یک از این علائم میتواند نشاندهنده اختلال خواب باشد. ما به افرادی که هر یک از این مشکلات را تجربه میکنند توصیه میکنیم با پزشک خود مشورت کنند.
انواع مختلف اختلالات خواب کدماند؟
انواع مختلفی از اختلالات خواب وجود دارند که برخی از آنها ممکن است ناشی از سایر بیماریهای زمینهای باشند.
بیخوابی
اولین مورد در بحث انواع اختلالات خواب و درمان آنها بیخوابی است که به ناتوانی در به خواب رفتن یا خواب ماندن اشاره دارد. این مشکل میتواند ناشی از جِت لگ، استرس و اضطراب، هورمونها یا مشکلات گوارشی باشد یا ممکن است نشانه بیماری دیگری باشد.
بیخوابی میتواند برای سلامت کلی و کیفیت زندگی شما مشکلساز باشد و بهطور بالقوه باعث ایجاد موارد زیر شود:
- افسردگی
- مشکل در تمرکز
- تحریکپذیری
- افزایش وزن
- اختلال در عملکرد در محیط کار یا مدرسه
متأسفانه، بیخوابی بسیار رایج است. این اختلال بیشتر در میان افراد مسن و زنان شایع است. بیخوابی معمولاً به یکی از سه نوع زیر طبقهبندی میشود:
- مزمن، زمانی که بیخوابی بهطور منظم برای حداقل یک ماه اتفاق میافتد
- متناوب، زمانی که بیخوابی بهطور دورهای رخ میدهد
- گذرا، زمانی که بیخوابی فقط چند شب در یکزمان طول میکشد
آپنه خواب
آپنه خواب با وقفه در تنفس در هنگام خواب مشخص میشود. این یک وضعیت پزشکی جدی است که باعث میشود بدن اکسیژن کمتری دریافت کند. همچنین میتواند باعث بیدار شدن شما در طول شب شود. این یکی از آزاردهندهترین انواع اختلالات خواب و درمان آنها است. دو نوع آپنه خواب وجود دارد:
- آپنه انسدادی خواب، جایی که جریان هوا متوقف میشود زیرا فضای لوله هوایی مسدود شده یا خیلی باریک است.
- آپنه خواب مرکزی، که در آن مشکلی در ارتباط بین مغز و عضلات کنترلکننده تنفس شما وجود دارد.
پاراسامنیا
سومین مورد در بحث انواع اختلالات خواب و درمان آنها پاراسامنیا است که دستهای از اختلالات خواب هستند که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی در طول خواب میشوند. این رفتارها عبارتاند از:
- راه رفتن در خواب
- در خواب حرف زدن
- ناله
- کابوسها
- شبادراری
- دندانقروچه
سندرم پای بیقرار
سندرم پای بیقرار (RLS) نیاز شدید به حرکت دادن پاها است. این میل گاهی بااحساس سوزن شدن در پاها همراه است. هرچند این علائم ممکن است در طول روز هم بروز کنند، اما در شب بیشتر شایع هستند.
RLS یکی از انواع اختلالات خواب است که اغلب با برخی از مشکلات مانند اختلال کمبود توجه، بیش فعالی (ADHD) و بیماری پارکینسون مرتبط است، اما علت دقیق آن هنوز مشخص نیست.
نارکولِپسی
از دیگر موارد شایع در بحث انواع اختلالات خواب و درمان آنها نارکولپسی است که با «حملات خواب» مشخص میشود و در هنگام بیداری رخ میدهد. این بدان معنی است که شما ناگهان احساس خستگی شدید میکنید و بدون هشدار به خواب میروید.
این اختلال همچنین میتواند باعث فلج خواب شود، که ممکن است باعث شود ازنظر جسمی نتوانید بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب، حرکت کنید.
اختلالات خواب چگونه درمان میشوند؟
یکی دیگر از نکات مهم در مورد انواع اختلالات خواب و درمان آنها، نوع و علت زمینهای آنها است که میتواند متفاوت باشد. به همین دلیل روشهای درمانی شامل ترکیبی از درمانهای پزشکی و تغییرات سبک زندگی هستند.
درمانهای پزشکی
درمان پزشکی برای اختلالات خواب ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:
- قرصهای خوابآور
- مکملهای ملاتونین و بهبود اختلال خواب
- داروهای آلرژی یا سرماخوردگی
- دارو برای مشکلات زمینهای
- دستگاه تسهیلکننده تنفس یا جراحی (معمولاً برای آپنه خواب)
- گارد دندان (معمولاً برای دندانقروچه)
تغییر سبک زندگی
تنظیم سبک زندگی میتواند کیفیت خواب را تا حد زیادی بهبود بخشد، بهخصوص زمانی که همراه با درمانهای پزشکی انجام شود. میتوانید موارد زیر را در نظر بگیرید:
- سبزیجات و ماهی بیشتری را در رژیم غذایی خود بگنجانید و مصرف قند را کاهش دهید
- کاهش استرس و اضطراب با ورزش و حرکات کششی
- ایجاد و پایبندی به یک برنامه منظم خواب
- نوشیدن آب کمتر قبل از خواب
- محدود کردن مصرف کافئین، بهخصوص در اواخر بعدازظهر یا عصر
- کاهش مصرف دخانیات و الکل
- خوردن وعدههای غذایی کم کربوهیدرات قبل از خواب
- حفظ وزن سالم بر اساس توصیههای پزشک
رفتن به رختخواب و بیدار شدن هرروز در یک ساعت مشخص نیز میتواند کیفیت خواب شما را به میزان قابلتوجهی بهبود بخشد.
منابع
